2
1

2
1


2
ÇOCUK PSİKOLOJİSİ SORUNLARI
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1


2
1

2
GENÇLİK PSİKOLOJİSİ SORUNLARI
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1


2
1

2

BEYOĞLU BELEDİYESİ İLE BİRLİKTE GERÇEKLEŞTİRDİĞİMİZ MUTLU AİLELER MUTLU ÇOCUKLAR SEMİNERLERİMİZİ TAMAMLADIK.
1

2
1

 

.: Kitap :. 

Disleksi ve Diğer Öğrenme Zorlukları

2.3. Yazmak

Ahmet 12 yaşına geldiğinde yazmayla ilgili problemleri olduğu ortaya çıktı. Çok çalıştı, fakat yazısı düzelmedi ve yazısının okunaksızlığı yüzünden ödevleri okuldan geri çevrildi. Eğer büyük bir çabayla ve yavaşça yazarsa yazısı biraz okunabiliyordu fakat bunu sınavlarda yapmaya zamanı yoktu.
Ahmet zekiydi, çok istekli bir okuyucuydu, iyi bir tartışmacıydı ve sporda iyiydi. Yazmak dışında bütün işlerde iyi koordine oluyordu ve fiziksel olarak sağlıklıydı. Zorlukları için hiçbir neden bulunamıyordu.
Lisede ve üniversitede sınav kâğıtlarını daktiloyla yazmasına izin verilmişti ve çok iyi notlar alıyordu. Şu anda bir hukuk profesörü. Hala okunaklı yazamıyor ama başarılı birçok kitabı var. Bu bölüm el yazısının mekaniğini yani harflerin formasyonunu ve sayfadaki dizilişini anlatır. Okuma ve heceleme zorlukları gibi zorluklar daha az dikkat gerektirir. Bu kısmen yazmanın standart testlerle kolay değerlendirilememesinden kısmen de yazmadaki önemli bozuklukların diğerlerine oranla yaygın olmayışındandır. Doğal olarak bu bilgi eksikliği, yazma eksikliği olan çocukların yanlış anlaşılması ve haklarında kötü konuşulması demektir.

Yazmak Nasıl İncelenir

Yazmanın incelenmesi 2. bölümde anlatıldığı gibi geniş bir incelemenin bir parçası olmalıdır. Yazmanın tam ve kesin örneklerini ele geçirmek imkânsızdır. Pratikte, yazma örnekleri deneyimli bir araştırmacı tarafından değerlendirilir. Yazmanın 3 çeşidi denenir: Belli bir konuda özgür bir kompozisyonun bir paragrafı, bir parçayı düzeltme ve basılı bir malzemenin kopyası. Özgür kompozisyonda çocuğa sınırlı bir zaman verilir, 5 dakika gibi. Diğer iki testte, ne kadar zamanda bitirdiğini görmek için zaman tutulur.
Bu yolla araştırmacı çocuğun ne kadar hızlı yazdığını görebilir. Aynı anda yazı çeşitlerinin okunabilirliğini görebilir ve çocuğun zorluklarının doğasını araştırabilir. Bu arada çocuğun vücut şekline ve kalemi nasıl tuttuğuna da bakılacaktır. Yazma testine ek olarak, psikolog başka testler de yapabilir, resim yapma ve görsel idrak gibi.
Doktor, çocuğu oto(hareket) veya görsel bozukluk var mı diye inceleyecektir. Çocukta bir güçsüzlük belirtisi ve titreme ya da ellerin yazmaya engel olacak şekilde irade dışı bir hareketi var mı onu ortaya çıkarır.

Teşhis Etmek İçin Kriterler

Standart testlerin yardımı olmadığı zaman araştırmacı çocuğun zorluklarının önemli olup olmadığını tahmin etmek zorundadır. Bu tıbbi pratikte birçok durumun teşhis edilmesine benzer bir yöntemdir. Örneğin, astım, epilepsi ve migren standart testlerle teşhis edilmezse kişinin karakteristik yapısı ve bu hastalığın ortaya çıkmasına neden olacak diğer durumlar kullanılarak teşhis yapılır.
Pratikte, yazmadaki önemli bir bozukluğu teşhis etmek zor değildir.8. ve 10. figürler yazmanın 3 çeşidini gösteriyor.

8. figür normal 10 yaşında bir çocuğun temiz yazısını gösteriyor.


Figür 8-10 yaşında normal bir çocuğun el yazısı.
Figür 9 başka bir 10 yaşında çocuğun yazısını gösteriyor. Bu öncekine pek benzemiyor fakat önemli bir zorluk görülmüyor, ortalamanın altında değil. Tam tersi 10. figürdeki yazı da 10 yaşında bir çocuğa ait fakat anlaşılamaz bir biçimde anormal. Büyük çabaya rağmen böyle okunaksız bir yazı bu yaşta normal değil.

Figür 9 - 10 yaşında normal bir çocuğun el yazısı.


Figür 10- Belirli yazma zorluğu (10 yaşında)

Belirli Yazma Zorluğu Ne Zaman Ortaya Çıkarıldı

Yazma zorluğu genellikle, okuma zorluğu olan çocuklarda tek başına bulunabilir. Yazma zorluğu tek başına var olursa bunun ortaya çıkması ilkokulun sonları veya liseye kadar sürebilir. Bu zorluğun daha önce anlaşılmaması karşısında aileler şaşırır. Bu geç teşhis okulda yazı yazılmamasından doğabilir. Çocuğun öğretmeninin önünde yapmak zorunda olduğu okuma gibi değildir, yazmayla ilgili ödevleri öğretmen bitene kadar görmez. Yazma zorluğu olan çocuklar onlara çok uzun zaman verildiğinde okunaklı yazabilirler.(bu sağlak birinin sol elle yazmasına benzer) 11. Figür yine 10. figürdeki çocuğun yazısını gösteriri.11. figürdeki yazı çeşidi için 35 dakika süre tanındı fakat 10. figürdeki yazı için 5 dakika verildi.

11. figürde gösterilen yazının okunabilir olması için sürekli çok büyük efor harcandı. Yazma zorluğu olan çocuklar sürekli evde saatlerce süren yazı çalışmaları sonucunda kabul edilebilir ödevler yapabilirler. Genellikle ödev unutmak, gecikmeler için özürler bulmak ve başkalarına kendi yerlerine yazı yazdırmak konularında bayağı uzmanlaşırlar. Yüksek okulda yazı yazma hızı, titizlikten daha önemli hale gelir ve çocuğun zorlukları gizlenir. Bu da tembellik için bir neden olur. Bunun olması doğaldır çünkü bu çocuklar için yazı yazmak büyük bir zihinsel yorgunluktur ve genellikle kısa bir çalışmadan sonra yorulurlar. Giderek cesaretleri kırılabilir ve yazı yazmayı reddedebilirler.



Figür 11- Figür 10'daki çocuğun sınırsız zaman verildiğinde yazdığı yazı.

Belirli Yazma Zorluğunda Bozukluk

Belirli yazma zorluğu çocuktan çocuğa değişir. En ortak problemler oto planlama zorlukları ve görsel idrak noksanlığıdır.

Oto Planlama Zorlukları

Bu problemde çocuk tek başına bir mektup yazmak için gerekli olan şeylerden herhangi birini yapabilir. Fakat bunların hiç kesilmeden bir dizi halinde yapılmasını sağlayan beynin bir kısmı iyi çalışmaz. Bu iyi hatırlanacak bir problemdir ve dyspraxia adı verilir, bu beyninin parçalarında sürekli bir bozukluk bulunan yetişkinlerde görülür. Ayrıca bu sakarlık ve konuşma (sözel dyspraxia) problemleriyle birlikte ortaya çıkabilir.
Görsel İdrak Noksanlığı

Oto planlama zorlukları nasıl harflerin ortaya çıkarılışını etkiliyorsa, görsel idrak noksanlığı da bunların anlaşılmasını etkiler. Bu noksanlığı olan çocukların harflerin şekillerini anlamak konusunda bozuklukları vardır. Bu gözlerin bozukluyla ilgili değildir. Fakat gözlerden gelen mesajın yorumlanmasıyla ilgili bir problemdir. Böyle çocukların görsel idrak testlerinde zorluk çektikleri görülecektir. Bu çocuklar çok karışık ve şekilsiz harfler yaparlar. Harfleri üst üste bindirebilir, ters yönde yazabilir veya harfler arasına çok büyük aralıklar bırakabilirler.

Kalem Tutma Bozuklukları

Eldeki küçük kasların güçsüzlüğü genellikle belirli yazma zorluğunun sebebi olarak kabul edilir. Kas güçsüzlüğü, araştırmacı gevşemiş kasları hareket ettirdiği zamanki karşı koyma derecesine göre araştırılır. Kas güçsüzlüğü kasların yumuşak oluşu demektir. Yazma zorluğu olan çocukların bazılarının kas güçsüzlüğü fazla olsa da bunun zorlukların nedeninin tam olarak sebebi olduğunu düşünmek yanlıştır. Böyle vakalarda, ek bir sorun vardır, bu dyspraxia yada görsel idrak noksanlığı olabilir. Bazı seyrek vakalarda kas güçsüzlüğü elin gevşek bağlantı kordonlarıyla birlikte olur ve kalemi kontrol etmeyi zorlaştırır.

Görsel Hafıza Noksanlığı

Bu ender olarak gördüklerini iyi kopya eden fakat imlaya uygun yazmayan çocuklarda ortaya çıkar. Bozukluk harflerin şeklini hatırlama becerisindedir.

Yer Planlama Zorluğu

Bu yazılarını kâğıt üzerinde yerleştirme zorluğu çeken çocukları açıklar.

Azaltılmış Gelişme Hızı

Bu yazısı çok yavaş olan çocuklarda ortaya çıkabilir. Yazmanın gelişimi normal fakat yazı o kadar yavaş ki normal hızla yazması istendiğinde yazı organize edilemiyor.

Yazmanın Hangi Çeşidi Düşünülmelidir?

Yazmanın en akıcı olan çeşidi el yazısıdır. (Figür 12 satır 3) burada harfler bitişiktir ve kalem sadece kelime aralarında kâğıttan kalkar. Yazı yazmaya yeni başlayan bir çocuk için yazının bu şeklini direk olarak öğrenmek çok zordur. Bu sebeple ilk olarak düz yazı (Figür 12, satır 1) ve yarı el yazısı
Şiddetli bir biçimde yazma zorluğu olan çocuklarda en basiti olduğu için düz yazı öğretilmeye çalışılır. Bazı çocuklar bu aşamada ilerleme gösteremeyeceklerdir. Bu da düz yazının okunabilir, kabul edilebilir ve hızlı olması açısından bir dezavantaj olacaktır. Yazma zorluğu çok şiddetli olmayan çocuklara yarı el yazısı öğretilir. Yarı el yazısında her harfin sonu bir kıvrımla biter bu çocukların daha sonra el yazısına geçebilmeleri için gelişmelerini sağlar. Bu yazı çeşidinin diğer bir avantajı da düzyazıyla karşılaştırıldığında, kıvrımların çocukların birbirine benzeyen harfleri ("b" ve "d" gibi) karıştırmamalarını sağlamasıdır. Bu, böyle harfleri karıştıran çocuklar için yararlıdır. Şu not iletilmelidir ki yarı el yazısında kıvrımlar harflerin sonuna eklenir, başına değil. Çünkü kıvrımların harflerin başına gelmesi, kendinden önceki harfi değiştirmesi demektir. (Figür 13) çocuk bu kıvrımların önceki harfe ait olduğunu düşünecektir.


Figür 13-"b" ve "p" harflerin önünde bir "o" harfi varsa kıvrımlar ona üst çizgiden birleşmelidir. Önlerinde bir "a" varsa alt çizgiden birleşmelidir.

Birkaç yıl sonra yarı el yazısından el yazısına geçiş birçok çocukta kendiliğinden olur. Diğerlerine harfleri nasıl birleştireceğini, harflerini hafifçe sağa doğru yatırması gerektiğini ve "b", "p" ve "f" gibi harfleri el yazısına nasıl çevireceklerini öğretmek gerekir.

 

Belirli Yazma Zorluğu Olan Çocuğunuza Yardım Etmek

Yazma zorluğu olan çocuklar buna genellikle sessizce katlanırlar ve acı çekerler. Şu akıldan çıkarılmamalıdır ki kendi yüzlerinden olmayan ve onlar için rahatsız edici bir problem ortaya çıkmıştır.
Bu işle uğraşan terapistler tavsiyede bulunur ve yazı yazmak konusunda yardım ederler. Bazıları bu alanda özel deneyim ve uzmanlık kazanmışlardır. Bazı öğretmenlerin de kötü yazı yazan çocukları düzeltmek konusunda özel becerileri vardır.

Çocuğun nasıl oturduğu ve kalemi nasıl tuttuğunun analizi önemlidir fakat kafanızda problemin en büyük nedeninin bunlar olduğu gibi bir fikir doğmamalıdır. Her çocuğa uygulanan yazı yazma kuralları çok katı değildir. Daha küçük bir çocukta ise beceriksizce bir oturuşu kabul etmek gerekebilir çünkü bu durumu değiştirmek ve harflere konsantre olmak çok zordur.



Eğer çocuğun ayağı yere değmiyorsa bir ayak koyma yeri yapılması iyi olabilir. Yazı alanına seçilecek kaymaz örtülere ihtiyaç vardır. İyi aydınlatma şarttır. 17. figürde ideal dinamik üçgen tutuşu gösterilmiştir. Çoğu çocuk bu tutuş şeklini değişik yorumlarla başarıyla gerçekleştirir fakat 18. figürdeki "Kazıcı" tutuşuyla, 19. figürdeki "Kanca" tutuşu engellenmelidir. Genellikle ilk yazıya başlamak için en iyi araç bir HB kurşun kalemidir. 20. figürde gösterilen gibi bir plastik kalem tutucu da yardımcı olabilir.



Figür 17- "Dinamik" Üçgen tutuşu

Figür 17- "Dinamik" Üçgen tutuşu
Figür 18 - "Kazıcı" tutuşu

Figür 19 "Kanca" pozisyonu (solak)

Yazı yazmaya yeni başlandığı zaman harfler çok büyük yapılabilir. Ve kâğıdı doldurabilir. Yani birçok kâğıt harcanabilir. Daha sonra çocuk harfleri küçüktür ve bundan sonra ortaya düzgün bir şey çıkar. Bazen kareli kâğıt veya özel çizgileri olan gereklidir.
En iyisi terapist veya öğretmenin harfleri yazmaya basamaklara ayırması ve böylece çocuğun her basamağı teker teker çalışabilmesidir.

Figür 21- Harfler aynı başlangıç noktaları olanlar bir araya getirilip, grup yapılarak öğretilmelidir. Üst satır bazı "c" gruplarını gösterir ve alt satır da "I" grubunu gösterir.
Eğer çocuk kum üzerine harfleri elleriyle yazarsa, harfin şeklini çıkartarak yürürse ve teni üzerine harfi kopya ederse öğrenme kolaylaşabilir fakat eğitim yine de kâğıt üzerine yazmak üzerine odaklanmalıdır.
Aynı başlangıç noktaları olan harfler, gruplar halinde öğretilmelidir. (Figür 21) Çocuk ilk defa harflerin şekillerini öğrenirken, onları kopya eder. Bu sistem uygulandığında önce onları kopya eder, sonra anlamlı bir şekilde yazmaya başlar. Yazma çalışmasını daha ilginç hale getirmek için terapist bir takım oyunlar ve cazip materyaller geliştirebilir. Çocuğun yazısı düzeldiğinde arkadaşına bir mektup yazmak veya beğendiği şarkıların hikâyelerin, şakaların isimlerini liste yapmak hoşuna gidebilir. Harcanan efor için çocuk tebrik edilmelidir.
Yazma zorluğundan dolayı gelişimini tamamlayamayan çocuklar için bir daktilo veya taşınabilir bir bilgisayara ihtiyaç duyulabilir. Böyle bir durumda çocuğun yazı yazmaktan tamamen vazgeçmesi olasılığı zihinlerde tartılmalıdır.
Elektronik daktilolar artık sessiz ve taşınabilir oldu ve okullarda bunun kullanılması daha kabul edilir hale geldi. Yazma zorluğu olan birçok çocuk için bir daktilo, sorunları için etkili olabilir. İyi bir daktilo yazmayı öğrenmenin yanında kelimeleri de harflerin dizilişini daha iyi anlayabilir.

kitap indeksi












 
Mart 2024
  Pzt     Sal     Çrş     Prş     Cum     Cts     Pzr  
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31


YETİŞKİN PSİKOLOJİSİ SORUNLARI





































İŞ YAŞAMI PSİKOLOJİSİ SORUNLARI








CİNSELLİK




















 
 

Sitedeki tüm yazılar Uzman Psikolog Alanur Özalp'e aittir. Tüm hakları saklıdır. İzin almadan kullanılamaz.