2
1

2
1


2
ÇOCUK PSİKOLOJİSİ SORUNLARI
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1


2
1

2
GENÇLİK PSİKOLOJİSİ SORUNLARI
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1

2
1


2
1

2

BEYOĞLU BELEDİYESİ İLE BİRLİKTE GERÇEKLEŞTİRDİĞİMİZ MUTLU AİLELER MUTLU ÇOCUKLAR SEMİNERLERİMİZİ TAMAMLADIK.
1

2
1

 

.: Kitap :. 

Disleksi ve Diğer Öğrenme Zorlukları

2.7. KOORDİNASYON VE SAKARLIK

Zeynep 8 yaşında. Emeklerken ve yürürken çok yavaştı. Hala üç tekerlekli bir bisikleti süremiyor, küçük düğmeleri ilikleyemiyor yada bağcıklarını bağlayamıyor. Sporda çok zayıf ama kötü koşma stili yüzünden diğer çocuklar tarafından alay ediliyor. Çok kirli yemek yiyor ve kendi başına zor banyo yapıyor ve dişlerini zor fırçalıyor. İdare hakkında çok zayıf ve sağla solu karıştırıyor. Okul ödevleri yeterli derecede. Yazısı düzensiz fakat dikkatli yazarsa okunaklı oluyor.

"Sakarlık" terimi bu bölümde zekâsı normal yada normalin üstündeki çocuklarda hareketlerin koordinasyonunda açıklanamayan, önemli bozuklukları tanımlamak için kullanılacaktır. Sakarlığın bu biçimi genellikle belirli öğrenme zorluklarının, okuma gibi, değişik formlarıyla birliktedir.

Bu belirli öğrenme zorluğu olan çocukların çoğu sakardır demek değildir. Gerçekte, çoğu iyi koordine olur. Fakat sakarlık öğrenme zorluğu olan çocuklarda diğerlerine nazaran daha yaygındır. Sakarlık erkek çocuklarında daha yaygındır ve aileden gelir.

Koordinasyon Nasıl İncelenir?

"Oto" kelimesi hareket için kullanılır. Belirgin oto becerileri, yürümek, koşmak, zıplamak ve bisiklet sürmek gibi büyük kas gruplarını gerektiren hareketleri içerir. Küçük oto becerileri yazmak, resim yapmak, makas kullanmak ve düğüm atmak gibi ellerin ve parmakların kullanılmasını gerektiren hareketleri içerir. Belirgin ve küçük oto becerikliliğini incelemek için birçok standart test vardır. Bunlar bir fizyoterapist, bu konuyla ilgili bir terapist yada doktor tarafından yapılabilir.

Aktiviteler, titremenin ve diğer anormal hareketlerin var olup olmadığını anlamak için çok dikkatli bir biçimde yapılmalıdır. Denge, güç ton, refleksler ve duyuların kullanımı incelenir. Zayıf koordinasyonla birlikte olabilecek seyrek durumların bir doktor tarafından inceleme dışı bırakılması yararlı olacaktır. Sakar çocuklar, dikkatsizlik yüzünden eşyaları düşüren veya onlara zarar veren çocuklardan ayrılmalıdır.

Sakarlık Çeşitleri

Her biri başka bir problemle birlikte olan 4 çeşit sakarlık vardır. Bunlar hareket planlama bozukluğu (dyspraxia), vücut pozisyonunu bölgeselleştirme zorluğu(Agnosia), duyu yönetiminde güçlük (görsel boşluksal noksanlık) ve düşük kas tonu. Bunların hepsini anlatacağım.

Hareket Planlama Noksanlığı (Dyspraxia)

Dyspraxia, beyinin amaçlı hareketleri kontrol etmesindeki bozukluk demektir. Dyspraxia'sı olan bir çocuk belli hareketleri yapar fakat bir iş yapmak için bu hareketleri belli bir sıraya koymak konusunda zorluk çeker. Dyspraxia, sakarlığın yaygın bir nedenidir. Dyspraxia'sı olan çocuklarda konuşma bozuklukları da (kelimesel dyspraxia) olabilir ve genellikle, zayıf tükürük kontrolü yüzünden tükürüklerini akıtma eğilimi vardır.

Agnosia

Agnosia vücutsal duygular hakkında bilgi geliştirme zorluğu demektir. Agnosia'sı olan çocuklar, boşlukta vücutlarının bölümlerinin pozisyonları hakkında yargıya varma zorluğu çekerler. Bu sakarlık nedeni olabilir. Agnosia testlerinin en yaygın olanı da çocuğa bir kişi tarafından hareket ettirerek parmaklarının durumu sorulur. Çocuğun gözleri kapalıdır ve parmaklardan beyne gelen bilgi üzerinde yoğunlaşır. Biz bir hareket yaparken beyin aynı anda vücudumuzun hareket eden değişik bölümlerini (baş, boyun, kollar ve bacaklar) pozisyonu hakkında bir yargıya varmamız için bilgi geliştirmeye devam etmelidir. Beynimiz bu hızlı ve otomatik olarak başlatmalıdır ki küçük kas büzülmeleri, daralmaları, kısalmaları ve gevşemeleri, hareketi yumuşak ve doğru biçimde yerine getirmek için hemen başlasın. Agnosia'sı olan çocuklarda bu olmaz, hareketler kaba ve hatalıdır.

Görsel Boşluksal Noksanlık

Nasıl Agnosia gözleri kullanmadan, vücudun boşlukta nerede olduğunu hissetmede zorluk demekse, görsel-boşluksal noksanlıkta gözleri kullanarak duyuların yönetme zorluğu demektir. Agnosia iç boşlukta bir zorluk, görsel-boşluksak noksanlıkta "dış boşlukta" bir zorluk olarak düşünülebilir. Görsel-boşluksal noksanlık, sağını, solunu söylemek veya harita takip etmek gibi işlerde zorluk çekmek olarak ortaya çıkar. Aynı zamanda ayakkabı bağlamak, resim çizmek ve top tutmak karışık hareketlerde sakarlığın nedeni de olabilir. Görsel-boşluksal becerileri inceleyen birçok test vardır. Bunlar genellikle nesneleri kopya etmeyi ve düzenlemeyi içerir.

Düşük Kas Tonu

Düşük kas tonu her ne kadar bir çocuğun sakarlığının sebebi olarak gösterilse de bu yaygın bir sakarlık sebebi değildir. Ton kasların gevşekken, harekete geçmelerine karşı gösterdiği dirençtir. Bu çocuk kaslarını mümkün olduğu kadar gevşek tutarken, test eden kişinin çocuğun kollarını ve bacaklarını hareket ettirmesiyle araştırılır. Bu çocuk tarafından kasların aktif olarak büzülüşünü içeren kas güçsüzlüğünden ayrılmalıdır. Düşün ton ya da "hypotonia", kasların pasif hareket için daha az direnç göstermesi, normalden daha sarkık olması demektir. Hypotonia sakar çocuklarda yaygın olan bir bulgudur fakat nedeni bilinmez.

Şiddetli hypotonia, sakarlığa neden olabilir sarkık kasları kontrol etmek zordur fakat hafif hypotonia bir problem yaratmaz.
Çoğu iyi koordine olmuş çocukta hafif hypotonia vardır, hafif hypotonia'nın tek başına sakarlık nedeni olduğunu kabul etmek zordur. Tonu güçlendirmek için yapılan çalışmaların çoğu sorgulanabilir derecededir. Çalışmalar kasların gücünü çoğaltabilir fakat tonları üzerinde küçük bir yararı olacaktır. Düşük tona bağımlı olan düztabanlar genellikle sakarlığın sebebi olarak görülür. Geçmişte, dün tabanlığa çok önem verilirdi. Esnek düztabanlılık çok problem yaratmaz ( yüksek ayak kemerleri daha sorunludur). Okulda çağındaki çocukların %10'unda düztabanlılık vardır ve bunlar diğer düşük ton belirtileri gibi zamanla iyileşir. Destekler, özel ayakkabılar ve çalışmalar sorgulanabilir derecededir.

Sakarlık Tedavisi

Çocuğa oto görevleri öğretmek için verilecek tavsiyelerde bir fizyoterapistin yada bu işle ilgili bir terapistin bulunması yardım olabilir. Bu işle ilgili bir terapist, küçük oto becerilerinde ve fizyoterapiste belirgin oto becerilerinde yardımcı olabilir.

İlk basamak çocuğa gereken, top tutmak gibi görevleri belirlemektir. Çocuk önemli bir beceri öğreniyormuş gibi motive edilmelidir. Gerçekçi hedefler belirlenmelidir. Bundan sonra görev basamaklara ayrılmalıdır. Her basamak ayrı ayrı öğretilmelidir ve efor için tebrik edilmelidir. Eğitimin eğlenceli bir tarzda yapılması ve mümkün olduğunca oyuna döndürülmesi en iyisidir. Her basamağa kolay yönden başlanmalı ve azar azar zorlaştırılmalıdır. (mesela yakalamayı öğretirken çocuk önce bir balon yakalar, sonra büyük bir top, daha sonra daha küçük ve küçük topları yakalar.) bazen paralel çalışmalar yararlıdır, mesela çocuk topu tutmaya hazırlanmak için elleri birleştirmenin bir yolu olarak el çırpmayı öğrenebilir. Karışık hareketleri öğrenirken, ayakkabı bağlamak gibi, en iyisi önce son basamağı öğretmektir. Anne veya baba ile ilk önce bağcıkları bağlar fakat son basamağını yapmaz ve bunu yapmayı çocuğa öğretir. Bunu iyice yaptığında çocuk önceki basamakları da öğrenir. Ta ki çocuk bütün hareketleri yapana kadar bu devam eder bütün motor görevlerinde çocuğun devamlı, tekrar ederek çalışması önemlidir. Ayrıca yaptırılan hareketlerin istenilen beceriyle doğrudan alakası olması da önemlidir. Bir topu tutmayı öğretmek için önce vurmayı öğretmek hiçbir işe yaramaz. Çocuğun bu görevleri başta yaşıtlarından uzakta yapması çok önemlidir. ( ve bazen kardeşlerinden de) Sadece çocuk bu becerisini iyice geliştirdiğinde toplum içinde gösterebilir. Çocuğunuzu yaptığı işten dolayı ödüllendirmeniz iyi olacaktır.

Görsel-boşluksal Zorlukları Olan Çocuğunuza Yardım Etmek

Eğer çocuğunuz sağını solunu söylemekte çok zorluk çekiyorsa, ona onunla çeşitli oyunlar oynayarak yardım edin. (mesela Ayşe der ki kafana sağ eline dokun yada sağ ayağını öne koy, sol ayağının üzerinde dur gibi) Açıklamalı labirentler ve hazine bulma oyunları ( sağa doğru beş adım at gibi ) yardımcı olacaktır.

Çocuğunuz sağ eline her gün bir renk sürerse ona hangi elin hangisi olduğu konusunda yardımcı olur. Sol kolunu saat kolu olarak düşünmesi ve saat takması yardımcı olabilir.
Eğer çocuğunuz ayakkabılarını bağlamayı yada kravatını düğmelemeyi çok zor buluyorsa, bu becerilerin öğretilmesi bir süre için ertelenmelidir. Cırt cırtlı ayakkabılar ve düğümlenmiş hazır, yakaya tutturulan kravatlar bu dönemde kullanılabilir. Ona yap bozlar ve labirentler yaptırın. Resimleri taklit ettirin. Noktaları birleştirir yada gizli şekilleri bul gibi oyunlar içeren kitaplar, bu becerileri geliştirmenin mükemmel bir yoludur.

 

kitap indeksi












 
Mart 2024
  Pzt     Sal     Çrş     Prş     Cum     Cts     Pzr  
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31


YETİŞKİN PSİKOLOJİSİ SORUNLARI





































İŞ YAŞAMI PSİKOLOJİSİ SORUNLARI








CİNSELLİK




















 
 

Sitedeki tüm yazılar Uzman Psikolog Alanur Özalp'e aittir. Tüm hakları saklıdır. İzin almadan kullanılamaz.